لیله الرغائب اولین شب جمعه ماه رجب است، شبی پرقدر و عظمت در معارف اسلامی و آیین های دینی.
شبی که میتوان به معنای راز و نیاز و بندگی نزدیک تر شد و خدا را خواند و عرض نیاز به ساحت آن بی نیاز بنده نواز برد.
شبی که آرزو و دعا، راهی می شود برای اتصال با آسمان و نجوای عاشقانه با
ذات اقدس الهی، پلی برای عبور از زمین و عادات سخیفش به آسمان و آیین های
بهشتی و بارانیش، شب زیبا ی بی کسان غربتکده این دیار .
باران رحمت و بهار یاد حق، که در چنین شبی بر سر بندگان خالق آسمان و
زمین، باریدن می‌گیرد و آنها را در فیوضاتی بسیار و برکاتی بیشمار میهمان
می‌کند.
الهی نام تو ما را جواز، مهر تو ما را جهاز، شناخت تو ما را امان، لطف تو
ما را عیان. الهی ضعیفان را پناهی. قاصدان را بر سر راهی. مومنان را گواهی.
چه عزیز است آن کس که تو خواهی. الهی ای خالق بی مدد و ای واحد بی عدد، ای
اول بی هدایت و ای آخر بی نهایت. ای ظاهر بی صورت و ای باطن بی سیرت، ای
حی بی ذلت و ای معطی بی فطرت و ای بخشنده بی منت، ای داننده رازها، ای
شنونده آوازها، ای بیننده نمازها، ای شناسنده نامها ، ای رساننده گام‌ها،
ای مبرا از عوایق، ای مطلع بر حقایق، ای مهربان بر خلایق، عذرهای ما بپذیر
که تو غنی و ما فقیر و بر عیب های ما مگیر که تو قوی و ما حقیر، از بنده
خطا آید و ذلت و از تو عطا آید و رحمت...
موعد و میعادی برای همه دلدادگان کوی دوست و مشتاقان و شیفتگان وادی حق.
در این شب فرشتگان بر زمین نزول می‌کنند تا رحمت الهی را بر زمینیان فرودآورند.
لیله الرغائب شبی است گرامی برای همه اهل اسلام در اقصی نقاط عالم که با مناسک، آداب و اعمالی با شکوه، زیبا و معنوی همراه است.
واژه «رغائب» جمع «رغیبه» و به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل باشد و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است.
*وجه نامگذاری لیله الرغائب
و «لیله الرغائب» به این دلیل بدین نام موصوف گشته که آن شبی است که میل،
خواسته، نیاز و راز با عبادت و بندگی خدای متعال عجین شده و در این وقت
عزیز، بندگان حق تعالی، گرد شمع وجود او در محفل دلشان گرد می‌آیند و به
مناسکی معنوی و اعمالی ربانی دست می یازند تا عروج گیرند و به آسمان
بپیوندند.
اما معنای دوم «لیله الرغائب» همان شبی است که بخشش خدا در آن موعود، باریدن می‌گیرد و بر بسیاری از بندگان نازل می گردد.
و این همه، نشانه‌ای و چراغی است برای رهایی از بند تن و آویختن با حبل المتین عشق الهی که در اعمالش به ظهور و بروز می‌شود.
*اعمال این شب
عملى با فضیلت بسیار از حضرت رسول خدا(صلى اللّه علیه و آله) وارد شده که
آن را سیّد در کتاب«اقبال»و علاّمه حلى در«اجازه بنى زهره»نقل
کردهاند،بعضى از فضیلت آن این‌که به سبب انجام آن، گناهان بسیاری آمرزیده
مىشود و نیز نمازى در آن وارد شده و هرکه آن را به‌جاى آورد هنگام شب
اوّل قبرش حق تعالى ثواب آن را به نیکوترین صورت و با روى گشاده و درخشان و
زبانى گویا به سوى او مىفرستد، پس به او مىگوید:اى حبیب من تو را بشارت
باد که از هر شدّت و سختى نجات یافتى، بنده مىگوید تو کیستى؟به خدا سوگند
من چهرهاى زیباتر از چهره تو ندیدم و سخنى شیرینتر از سخن تو نشنیدم و
بویى بهتر از بوى تو نبوییدم!!
پاسخ می‌دهد:من ثواب آن نمازم که در فلان شب، از فلان ماه، از فلان سال به
جاى آوردى، امشب نزد تو آمدم تا حقّت را ادا کنم و مونس تنهایى تو باشم و
هراس را از تو برگیرم و هنگامىکه در صور(شیپور قیامت) دمیده شود،در عرصه
قیامت سایهاى بر سرت خواهم افکند،پس خوشحال باش که خیر هرگز از تو جدا
نخواهد شد.
کیفیت این نماز چنین است: اولین پنجشنبه ماه رجب را روزه مىدارى،چون شب
جمعه داخل شود، بین نماز مغرب و عشا،دوازده رکعت نماز بجاى مىآورى،هر دو
رکعت با یک سلام به این ترتیب که در هر رکعت یک مرتبه سوره«حمد»و سه
مرتبه«سوره قدر»و دوازده مرتبه«سوره توحید»مىخوانى و هنگامى که از نماز
فارغ شدى هفتاد مرتبه مىگویى:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَى آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] .
خدایا!بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست
سپس به سجده مىروى و هفتاد مرتبه میگویى:
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ
پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح
آنگاه سر از سجده بر مىدارى و هفتاد مرتبه مىگویى:
رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ
پروردگارا!مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من مىدانى بگذر،تو خداى برتر و بزرگترى
دوباره به سجده مىروى و هفتاد مرتبه مىگویى:
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ
پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح
سپس حاجت خود را مىطلبى که به خواست خدا برآورده خواهد شد.آگاه باش زیارت
حضرت امام رضا(علیه السّلام) در ماه رجب مستحب است و انجام آن در این ماه
امتیاز خاصى دارد، همان‌گونه که انجام عمره در ماه رجب فضیلت دارد تا جایى
که روایت شده انجام آن در این ماه،در فضیلت همتاى حج است و نیز نقل
شده:حضرت سجاد(علیه السّلام) در ماه رجب به عمره مشرّف شده بود،و شب و روز
نزد کعبه نماز مىخواند،و در حالى که پیوسته در سجده بود این ذکر از زبان
ایشان شنیده مىشد:
عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ
گناه از بندهات بزرگ شده،پس بگذر گذشت از سوى تو زیبا باشد.
* تا چه زمانی از شب میتوان نماز لیله الرغایب را بجا آورد ؟
پاسخ: در اولین شب جمعه ماه رجب بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز به
عنوان نماز لیله الرغایب مستحب است ، هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت
از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه انّا أنزلناه‘ و دوازده مرتبه قل هوالله احد
می خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می گویی« اللهم صل علی محمد
النبی الامّی و علی اله» پس بسجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی « سبّوحٌ
قدوسٌ رَبّ الملائکة وَ الرّوح» پس سر از سجده بر می داری و هفتاد مرتبه می
گویی « رَبِّ اغفِر و أرحَم و تَجاوَز عَمّا تَعلَم إنَّک أنتَ العَلی
الأعظَم» پس باز بسجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی «سبّوحٌ قدوسٌ رَبّ
الملائکة وَ الرّوح» پس حاجت خود را می طلبی که إن شاء الله برآورده خواهد
شد.(1)
چون به نظر مراجع معظم تقلید پایان وقت نماز عشا، نصف شب است. وقتی که شب
را از اول غروب تا اذان صبح حساب کرده و تقسیم بر دو کنیم، نصف شب شرعی
معین می‌شود. نصف شب شرعی غالباً حدود 11 ساعت و یک ربع بعد از اذان ظهر
است.(2) وقت استحباب نماز مذکور بین نماز مغرب و عشاء است شما هر اندازه
نماز عشاء را به تاخیر بیندازید می توانید این نماز را بخوانید چون بین
نماز مغرب و عشاء صادق است البته قضای نماز مستحبی را به قصد رجاء می توان
خواند.
*پی نوشتها و منابع:
مفاتیح الجنان
دانشنامه بزرگ اسلامی
پایگاه اطلاع رسانی استاد حسین انصاریان
1. قمی شیخ عباس،مفاتیح الجنان، کتابفروشی علمی،سال1345ش،- ، ص 288
2. توضیح المسایل مراجع ،ج 1، م 739 و 740.
