آداب تلاوت

          آداب تلاوت :

         تاریخچه ای گذرا بر اهمیت آداب تلاوت نزد مسلمین :

        خاتم النّبیّین و المرسلین محمّد مصطفی رسول الله (1) نخستین قاری و تالی قرآن بود ، در کتاب اصول کافی جلد اوّل صفحه 62 ، بَابُ اخْتِلَافِ الْحَدِیثِ، درحدیث ‏اوّل "عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ الْیَمَانِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ الْهِلَالِیِّ قَالَ قُلْتُ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (B) ....... قَالَ فَأَقْبَلَ عَلَیَّ ، فَقَالَ (B) : قَدْ سَأَلْتَ فَافْهَمِ الْجَوَابَ .......وَ قَدْ کُنْتُ أَدْخُلُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (1) کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَةً وَ کُلَّ لَیْلَةٍ دَخْلَةً فَیُخَلِّینِی فِیهَا ، أَدُورُ مَعَهُ حَیْثُ دَارَ وَ قَدْ عَلِمَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (1) أَنَّهُ لَمْ یَصْنَعْ ذَلِکَ بِأَحَدٍ مِنَ النَّاسِ غَیْرِی فَرُبَّمَا کَانَ فِی بَیْتِی یَأْتِینِی- رَسُولُ اللَّهِ (1) أَکْثَرُ ذَلِکَ فِی بَیْتِی وَ کُنْتُ إِذَا دَخَلْتُ عَلَیْهِ بَعْضَ مَنَازِلِهِ أَخْلَانِی وَ أَقَامَ عَنِّی نِسَاءَهُ فَلَا یَبْقَى عِنْدَهُ غَیْرِی وَ إِذَا أَتَانِی لِلْخَلْوَةِ مَعِی فِی مَنْزِلِی لَمْ تَقُمْ عَنِّی فَاطِمَةُ وَ لَا أَحَدٌ مِنْ بَنِیَّ وَ کُنْتُ إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ عَنْهُ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی ابْتَدَأَنِی فَمَا نَزَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (1) آیَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلَاهَا عَلَیَّ فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا وَ دَعَا اللَّهَ أَنْ یُعْطِیَنِی فَهْمَهَا وَ حِفْظَهَا فَمَا نَسِیتُ آیَةً مِنْ کِتَابِ اللهِ وَ لَا عِلْماً أَمْلَاهُ عَلَیَّ وَ کَتَبْتُهُ مُنْذُ دَعَا اللَّهَ لِی بِمَا دَعَا .......الحدیث " سلسله راویان حدیث ، امامی و ثقه می باشند الّا ابان بن ابی عیّاش که امامی است و طبق تحقیق آقای خوی (ره) ، او را ضعیف شمرده است امّا بنابر اینکه ماقبل و مابعد او ، در سلسله راویان ، ثقات و اجلّاء امامی قرار گرفته اند، مخصوصا جناب حمّاد بن عیسی که از اصحاب اجماع است و بقیه راویان هم دسته کمی  از این بزرگ ندارند و اینکه این روایت را جناب سلیم بن قیس هلالی که اولین تاریخ نگار شیعی است ، لذا این حدیث را مسند و معتبر می شماریم ، امیر المومنین علی (B) در جواب سلیم بن قیس هلالی رابطه خود و رسول الله (1) را بیان می کنند و اینکه چگونه از آن جناب قرآن فرا می گرفتند و اینکه رسول الله (1) مانند یک معلم دلسوز نسبت به شاگردان و اصحاب برای آموزش و تربیت ، تشکیل جلسات متعدد ، رفت و آمد به خانه شاگردان و حتّی خانه خود رسول الله (1) می دادند  لذا رسول الله (1) اسوة و الگوی تمام مسلمین و مومنین در طول و عرض تاریخ می باشند و چه بجاست که ما در امر آموزش و تربیت ، با تأسی به رسول الله (1) ، همانند پروانه دور شمع وجود شاگرد بگردیم ، نکته ای مهم اینکه  اولین شخصیتی که تشکیل جلسات تلاوت و قرائت بر قرار می کردند ، شخص رسول الله (1)  و اولین متعلّم ، علی بن ابی طالب امیر المومنین علی (B) بودند لذا هیچ کس را چنین منقبتی نیست الّا علی (B) ، از اینگونه احادیث که بیانگر تشکیل جلسات تلاوت و قرائت قرآن در زمان رسول الله (1) می باشد ، بسیار زیاد است و با مراجعه اجمالی به تاریخ صدر اسلام می توانیم آنها را بیابیم  مثلا روایت معروف که از عبد الرحمان سلمی  نقل می کنند که رسول الله (1) ده آیه ده آیه به ما قرآن را آموزش می دادند و تا تفسیر و تاویل آنرا فرا نمی گرفتیم سراغ آیات بعد نمی رفتند ، عَنْ أَبِی عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا مَنْ کَانَ یُقْرِئُنَا مِنْ أَصْحَابِهِ أَنَّهُمْ کَانُوا یَأْخُذُونَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (1) عَشْرَ آیَاتٍ فَلَا یَأْخُذُونَ فِی الْعَشْرِ الْآخَرِ حَتَّى یَعْلَمُوا مَا فِی هَذِهِ مِنَ الْعِلْمِ وَ الْعَمَل‏ (بحار الانوار جلد 89 صفحه 106 باب نهم  فضل التدبر فى القرآن ) و تقریبا با همین مضمون در مقدمه تفسیر بزرگ ابن کثیر صفحه نه از ابی وائل از ابن مسعود و عبد الرحمان سلمی و آقای خوی (ره) در تفسیر البیان صفحه 30 آورده اند ، بنابر این تشکیل جلسات تلاوت به این شیوه در قرون بعد با تاسی به سنت نبوی جاری و ساری است ،یعنی از صدر اسلام تاکنون  تشکیل جلسات تلاوت و قرائت همراه با آداب و روشهای خاص بوده است .