رمضان المبارک
پیش از ورود به ماه مبارک رمضان
آمادگی ورود به ماه خدا و پیدا کردن لیاقت و صلاحیت روحی و روانی جهت حضور در ضیافت الهی در این ماه عزیز، بسیار مهم وقابل توجه است و مؤمنان و عارفان نباید ازآن غافل بمانند.
در این باب توصیه و تذکرهایی از سوی معصومین و اولیای ما وارد شده است که به برخی از آنها اشاره میکنیم :
الف - آماده کردن روح و روان
باید روح و روان خود را با دعا، استغفار، تلاوت قرآن کریم، توبه و انابه پذیرای این مهمانی بزرگ بنماییم. عبدالسلام بن صالح هروی، معروف به ابا صلت گفت : در آخرین جمعه ماه شعبان برمولایم امام رضا (ع) وارد شدم و آن حضرت درباره ورود به این ماه و آمادگی درک آن، به من چنین فرمود : یا اباالصلت انّ شعبان قد مضی اکثره و هذا آخر جمعة فیه، فتدارک فیما بقی تقصیرک فیما مضی منه، و علیک بالاقبال علی مایعنیک، و اکثر من الدعاء والاستغفار و تلاوة القرآن، و تب الی اللّه من ذنوبک، لیقبل شهر رمضان الیک و انت مخلص للّه عزّوجلّ، ولا تدعن امانة فی عنقک الا ادیتها، وفی قلبک حقدا علی مؤمن الا نزعته، ولا ذنباً انت مرتکبته الا اقلعت عنه، واتق الله و توکل علیه فی سرک امرک و علانیتک " ومن یتوکل علی اللّه فهو حسبه ان اللّه بالغ امره قد جعل لکل شیء قدرا " و اکثر من ان تقول فیما بقی من هذا الشهر : "اللهم ان تکن غفرت لنا فیما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه " فان اللّه تبارک و تعالی یعتق فی هذا الشهر رقابا من النار لحرمة شهر رمضان ای ابا صلت! بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است؛ کوتاهی گذشته خود را در این ماه جبران کن، بسیار دعا و استغفار کن و خیلی قرآن بخوان؛ و از گناهانت توبه کن، تا وقتی ماه رمضان میآید مخلص برای خدا باشی و هیچ امانتی بگردنت نباشد مگر این که آن را رد کنی و هیچ کینهای از مؤمنی در دلت نباشد مگر این که آن را از بین ببری و از هر گناهی که انجام میدهی، دست برداری، تقوای خدارا پیشه کن و در نهان و آشکارت به او توکل کن " و کسی که به خدا توکل کند برای او کافی خواهد بود " و در باقی مانده این ماه، این دعا را زیاد تکرار کن : " خدایا ! اگر در این مدت که از شعبان گذشته، مارا نبخشیدهای، در مدتی که از آن مانده است مارا بیامرز" زیرا خداوند متعال به احترام ماه رمضان، در این ماه افراد زیادی را از آتش رها میکند.
از امام علی بن ابی طالب (ع) نیز روایت شده است : علیکم فی شهر رمضان بالاستغفار والدعاء، اما الدعاء فیدفع عنکم البلاء، واما الاستغفار فیمحو ذنوبکم.
ب ـ وصل شعبان به رمضان
میتوان با روزه گرفتن آخرین روزهای ماه شعبان، این ماه را به ماه رمضان وصل و ثواب روزه هردو ماه را دریافت کرد. از امام جعفر صادق (ع) روایت شد : من صام ثلاثه ایام من آخر شعبان و وصلها بشهر رمضان، کتب اللّه له شهرین متتابعین؛ (9)هرکه سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و آن را به روزه ماه رمضان وصل نماید، خداوند متعال ثواب دوماه روزه پشت سرهم (هردو ماه شعبان و رمضان) را برای وی منظور مینماید.
ج ـ خواندن دعاهای وارده
سید بن طاووس (ره) در اقبال الاعمال گفت : ما از طرق متعدد به این روایت دسترسی پیدا کردیم که امام صادق (ع) در آخرین شب ماه شعبان و در شب اول ماه رمضان، این دعا را میخواند : اللهم انّ هذا الشهر المبارک، الذی انزلت فیه القرآن، وجعلته هدی للناس و بیّنات من الهدی والفرقان قد حضر، فسلمنا فیه و سلمنا منه، و سلمه لنا و تسلمه منا، فی یسر منک و عافیه...
ب ـ زیارت امام حسین (ع)
براساس روایات متعدد، زیارت حضرت اباعبد الله الحسین (ع) در این ماه عظیم ثواب فراوانی دارد. از جمله در روایتی از امام جعفر صادق (ع) آمده است : زیارت امام حسین (ع) در یکی از شبهای اول، پانزده و آخر ماه رمضان، موجب عفو و ریزش گناهان انسان میگردد و ثواب حج و عمره را برای وی در پی خواهد داشت. (11) و در حدیثی دیگر فرمود : من زار قبر الحسین (ع) فی شهر رمضان و مات فی الطریق، لم یعرض و لم یحاسب و یقال له : ادخل الجنه آمنا؛ هرکه قبر اباعبدالله الحسین (ع) را در ماه رمضان زیارت کند و در این راه بمیرد (در روز قیامت) جلویش گرفته نمیشود و از او بازخواست نمیگردد و به وی گفته میشود : با کمال امنیت و آرامش وارد بهشت شوید.
ه ـ شناخت هلال رمضان
یکی از وظایف مؤمنان و روزه گیران شناخت هلال رمضان است، تا روز بعد را به عنوان اولین روز ماه مبارک رمضان روزه بگیرند. برای شناخت هلال رمضان، راههای فنی و روایی مختلفی وجود دارد که در این بحث، جای پرداختن به آنها نیست. برخی از علما و دانشمندان شیعه، از جمله سید بن طاووس (ره) در الاقبال و شیخ کلینی (ره) در الکافی به بعضی از آنها اشاره کردهاند.
و ـ دعای رؤیت هلال
از سنتهای رایج مؤمنان در آخرین دقایق آخرین روز ماه شعبان، رؤیت هلال رمضان و خواندن دعای مأثوره است. در این باره دعاهای زیادی وارد شده است. از جمله این دعاء که از رسول خدا (ص) روایت شده است : اللهم اهله علینا بالامن والایمان، والسلامة والاسلام، والعافیة المجلله ودفع الاسقام، والرزق الواسع، والعون علی الصلاة والصیام والقیام و تلاوة القرآن . اللهم سلمنا لشهر رمضان، و تسلمه منا و سلمنا فیه، حتی ینقضی عنا شهر رمضان، و قد عفوت عنا و غفرت لنا و رحمتنا.
